zaterdag 25 oktober 2014

Het water is door de beverdam nog verder gestegen in de Heelsumse beek

Het was nog tamelijk mistig vanochtend om 10.00 uur. De plas ligt er stil en rustig bij. De zwarte zwaan zwemt er eenzaam rond, temidden van 'n enkele aalscholver, enkele blauwe reigers, veel wilde eenden, krakeenden en enkele slobeenden.
Het water staat erg hoog, veel hoger dan normaal. Enkele eilandjes zijn geheel overstroomd. Alleen de vegetatie steekt daar nog boven het water uit.
Ook bij het vishek zijn de oevers van de beek overstroomd. Er staat daar een rand water in het weiland.

Frank Klinge, de beheerder van de Jufferswaard namens Staatsbosbeheer had ja gezegd op mijn verzoek of ik met hem mee kon lopen vanochtend. Hij vond de waterstand ook opvallend hoog. We zijn onmiddellijk naar de monding van de beek gelopen, waar de bever een dam aan het bouwen is. Het is wel duidelijk. Er blijft op die dam steeds meer plantenmateriaal hangen en de bever heeft dat op zeer efficiënte wijze mogelijk gemaakt door er afgeknaagde takken kriskras in te leggen. Dat houdt van alles tegen, wat voor een deel door de bever wordt losgetrokken en dan door het water naar de dam wordt afgevoerd. Super efficiënt!
De vraag is wat het waterschap hiervan zal vinden. De Heelsumse beek is namelijk een A-watergang, van wezenlijk belang voor de waterhuishouding in Nederland. En dit is wel een flink obstakel in die watergang. Zie voor hun plannen de website van Renkum Leeft. Anderzijds loopt het allemaal zo'n vaart niet. Het waterschap zal deze dam waarschijnlijk niet gaan doorsteken, want dat zal de rivier zelf wel doen komende winter. Als het rivierwater hoger stijgt dan de beverdam, dan spoelt deze beverdam gewoon weg.
Instinctief maakt een bever zo'n dam, vertelt Frank, om een watergang af te remmen qua stroomsnelheid. Bevers bouwen hun burcht in stilstaand water. Met een dam kun je het water een beetje meer stilstaand maken. Ik denk dan: "Wellicht bepaalt het dier op deze manier ook zoiets als "de rooilijn" voor hun burcht: tot waar komt het water als het flink stijgt? Dus waar blijft het min of meer droog in dat geval?" Wij wisten dat natuurlijk al: bij het watervalletje vlak bij de N225. De bever komt er op deze manier ook achter.
Karel Noy was er ook nog, bij de beverdam. Hij was er natuurlijk al veel eerder. Had de ijsvogel weer gefotografeerd en wist al te melden dat er weer nieuwe bevervraat te zien is voorbij het vishek, verder stroomopwaarts.
Wij daar heen. Inderdaad die gespleten jonge boom die 'n paar dagen geleden al half doorgeknaagd was en daarna gespleten en omgekieperd, die is nu helemaal doorgeknipt. Ja het lijkt wel of die bever dat in een mum van tijd doorknaagt. Er liggen veel spaanders omheen, alsof een houdhakker de spaanders in het rond heeft laten vliegen.
De bast van het in het water liggende deel van de tak is al volledig weggevreten. Daar houden bevers van, lekkere jonge boombast. Yammie-Yammie.
Frank vertelde over bevers dat het meestal jonge vrouwtjes zijn die een nieuw domein opzoeken en gaan pionieren. Via hun geursporen kan daar dan één mannetje bij aansluiten. We hebben hier dus waarschijnlijk te maken met Bertha Bever. Of Bertus er al bij is valt nog te bezien. Dit vrouwtje is mogelijk afkomstig van de bevers die een burcht hebben bij de (niet voor publiek toegankelijke) kleiputten bij de A50, bij de brug en onderaan de Noordberg. 
Hij verzekerde mij dat zij ons op datzelfde moment in de gaten zat te houden, vanuit haar schuilplaats ergens in het moeras daar. Ik vroeg hem of al die bezoekers, en/of de nabije N225, haar toch niet af zullen schrikken om hier te blijven. Frank verwacht niet dat ze daar bang voor is. Hij kent plaatsen in Overijssel waar beverburchten tegen het talud van de weg gebouwd zijn.


.

zondag 19 oktober 2014

Bever recent gesignaleerd, maar nu al Hercules-achtige gevolgen

Wie anders dan Karel Noy gaf mij de eerste melding op zijn Facebook pagina op 17 oktober 2014. Deze foto is een glashelder bewijs van beverwerk. Karel maakte mij zo attent op deze nieuwe bewoner van de Jufferswaard. Hij had al eerder gemeld dat de bevers aan de Wageningse kant van het dorp in de uiterwaarden zitten, in het "visgat" langs "Aan de Rijn", waar vroeger de steenfabriek de Kleikamp was. Karel plaatste deze foto, maar ik heb zelf deze afgeknaagde stomp nog niet gevonden.


Sinds 6 oktober 2014 staat de eerste melding op Waarneming.nl, van Nico Omlo. Hij meldt 1 Europese bever, Castor fiber in de Jufferswaard. Vandaag pas zag ik dat en heb meteen gekeken wat de kenmerken zijn van die beroemde waterwerker. Op de site ven de Dierenbibliotheek vond ik het volgende:

De Europese bever is na de capibara het zwaarste nog levende knaagdier. Met hun zwemvliezen, platte zwemstaart, afsluitbare neusgaten en waterdichte vacht zijn bevers bijzonder goed aangepast aan het waterleven.
Bevers kunnen waterlopen aan hun wensen aanpassen door dammen op te werpen en burchten te bouwen. Anders dan de meeste andere knaagdieren krijgen bevers maar één nest van 3 tot 4 jongen per jaar.
De Europese bever kwam ooit in geheel Europa en een groot deel van Azië voor, maar is door de jacht op hun kostbare pels op veel plekken verdwenen. In Nederland zijn onder andere met hulp van het Wereld Natuur Fonds sinds 1988 bevers uitgezet, waardoor er nu weer bevers in ons land leven, met name in de Biesbosch en de Gelderse Poort.
Andere namen
bever
Wetensch. naam
Castor fiber
Engelse naam
European beaver
Verspreiding
Europa, westelijk Azië
Voedsel
bast, bladeren, twijgen, waterplanten
Lengte
80 - 100 cm, staart 30 - 40 cm
Gewicht
23 - 35 kg
Status
thans niet bedreigd / risico
Dit paspoort is afkomstig uit de Dierenbibiliotheek van het WNF


Vanochtend ben ik zelf gaan zoeken naar de bever.
Het eerste wat me opviel was de hoge waterstand van de grote plas. Ik dacht:"Tjonge jonge, heeft het zoveel geregend? De rivier zal ook wel hoog staan." Er waren wat vissers: 2 jonge Poolse mannen en een jonge Duitser uit Düsseldorf. Hij was vanochtend daar vandaan gekomen om hier te vissen. Ik heb al wel eens eerder in mijn zwanenblog gemeld dat het voor Duitsers gemakkelijker is een visvergunning hier te krijgen dan in Duitsland zelf.
Bij de monding van de Heelsumse beek vond ik wat ik zocht: sporen van de bever en hoe!!! Niet de afgeknaagde struik van de foto van Karel Noy, was het eerste wat opviel daar. 

Nee, er is daar in de beek een niveauverschil ontstaan van minstens een halve meter in het water aan de ene en de andere kant van een dam van vers plantenmateriaal. Die is daar, zo te zien de laatste dagen (het is allemaal erg vers), opgeworpen, jawel: door bevers.
Tussen stroomafwaarts de monding van de beek in de Rijn en stroomopwaarts de buis die de beek met de grote plas in de Jufferswaard verbindt, is nu een hele dam gebouwd van takken en waterplanten, vers aangesleept door ijverige bevers. Ze zijn daar begonnen aan een heuse beverburcht lijkt het wel. Ik heb er ooit wel eens een gezien in Canada. Echt indrukwekkend.
En ja aan de oevers vond ik ook hier en daar een afgeknaagde tak, duidelijk geknaagd met blijkbaar hele scherpe tanden.
Langzaam drong het besef bij me door: het waterniveau bij de buis naar de plas is nu een halve meter hoger dan normaal. De Rijn zelf staat helemaal niet hoog en toch staat het water in de plas veel hoger dan normaal....wel een halve meter.... Zie 3e foto hierboven, het eerste wat me opviel vanochtend. Verdorie dat heeft die bever al voor elkaar geknaagd!!!! In minder dan 2 weken tijd heeft dat beestje het waterniveau in die hele plas een halve meter omhoog gewerkt, want dat niveau is gelijk met dat van de beek ter hoogte van die buis!!!! Geholpen door de regen, OK, maar toch. 
Dit gaat ingrijpende gevolgen krijgen voor het ecosysteem van de plas, en dus van de Jufferswaard als geheel. Het deed me denken aan een filmpje over de introductie van wolven in het Yellowstone Park in de USA. Door de wolven bleven de grote grazers weg, er ontstond een andere vegetatie, waardoor bevers de loop van een hele rivier konden verleggen, zoals Hercules de nabije rivier verlegde en door Augias' stal liet stromen.